Tâm lý của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán phản ánh thái độ của nhà đầu tư trước các diễn biến của thị trường. Những yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu của nhà đầu tư rất nhiều. Đặc biệt đối với nhà đầu tư cá nhân, mỗi giai đoạn tâm lý về cơ bản đều giống nhau. Hãy cùng Gia Cát Lợi tìm hiểu về biểu đồ tâm lý chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân và cách khắc phục nhé!
Nội dung
Biểu đồ 16 bậc tâm lý của nhà đầu tư khi chơi chứng khoán
- Lạc quan: Khi nhà đầu tư bắt đầu tham gia thị trường chứng khoán, bắt đầu mua cổ phiếu. Chúng ta nhận được triển vọng vào một tương lai tích cực, điều này làm tâm hồn nhà đầu tư thêm hứng khởi.
- Niềm tin: Sau khi thu được một số lợi nhuận từ số cổ phiếu của bản thân, chúng ta càng thêm nhiều cảm tưởng nó sẽ tiếp tục cho ta lợi nhuận như mong muốn. Nhà đầu tư đổ thêm tiền vào chứng khoán, hoặc nhen nhóm ý định bỏ thêm tiền vào chứng khoán.
- Cảm xúc: Đây là thời điểm mà mình bắt đầu nghĩ bản thân là “nhà đầu tư thông minh”, và luôn cho rằng mình thông minh. Cho rằng mình sở hữu những mánh khóe, những ý tưởng đầu tư độc đáo.
- Hưng phấn – thỏa mãn: Khi mọi quyết định đầu tư đều sinh ra lợi nhuận nhanh và dễ dàng, chúng ta sẽ quên đi rủi ro tiềm ẩn, và luôn mong muốn mọi giao dịch đều có lợi nhuận. Nhưng thời điểm lúc này mức độ rủi ro trong thị trường là cao nhất có khả năng dẫn đến “chết chóc”.
- Lo lắng: Ngay lần đầu tiên hướng đi của thị trường ngược lại với quyết định chủ quan của nhà đầu tư. Chúng ta nghĩ mình là nhà đầu tư dài hạn, không cần để ý tới cổ phiếu chưa bán, mọi thứ rồi sẽ ổn và sẽ phục hồi và mang lại lợi nhuận như ban đầu.
- Từ chối: Thị trường tiếp tục giảm, nhưng chúng ta lại không biết phản ứng như thế nào, sau đó bắt đầu chối bỏ rằng chúng ta đã lựa chọn những cổ phiếu không tốt.
- Sợ hãi: Thị trường càng ngày càng thêm khó hiểu mà chúng ta bắt đầu tin rằng những cổ phiếu mà mình sở hữu không còn đứng về phía mình nữa, và nó không còn mang lại lợi nhuận.
- Tuyệt vọng: Chúng ta không biết phải hành động như thế nào tiếp theo, rồi bắt đầu tham khảo ý tưởng đầu tư nhiều nhất có thể, chỉ mong có thể hoán vốn.
- Hoảng loạn: Cạn kiệt ý tưởng đầu tư, chúng ta đã mất mát quá lớn do đó bắt đầu cắt lỗ bằng tất cả mọi thứ.
- Xem xét lại tài sản: Bắt đầu tin rằng những danh mục mình đầu tư sẽ không bao giờ tăng và bán tất cả các cổ phiếu trong tay, nhằm tránh những tổn thất trong tương lai.
- Tức giận: “Chơi chứng khoán chính xác là chơi cờ bạc, tại sao phía Ủy ban Chứng khoán không có hành động gì để cứu thị trường cơ chứ?”, “Tại cái thằng XYZ mà mình mới tham gia vào cái thị trường này…”
- Chán nản: Nghĩ rằng bản thân quá thất bại mới tham gia vào thị trường chứng khoán. Lúc này ta không muốn mua chứng khoán nữa. Nhưng kỳ lạ thay khi đây mới đúng là giai đoạn mua tốt nhất.
- Mất niềm tin: Chúng ta thề sẽ không bao giờ chơi chứng khoán lần nào nữa. Đồng thời dành thời gian tự hỏi để hiểu bản thân mình.
- Nghi ngờ: Do nỗi đau lần trước, nghi ngờ khi chỉ số tăng thì nó cũng sẽ chỉ là “bẫy” thôi, rồi lại giảm xuống ngay thôi mà.
- Hy vọng: Cuối cùng khi chúng ta quay trở lại và nhận ra rằng thị trường chuyển động theo chu kỳ. Chúng ta nhanh chóng làm quen với thị trường và bắt đầu tìm kiếm cơ hội tiếp theo cho mình.
Trên đây là biểu đồ tâm lý chứng khoán mô tả cung bậc cảm xúc của nhà đầu tư cá nhân khi tham gia thị trường chứng khoán. Vậy, do đâu mà hiện tượng này lại xuất hiện đồng loạt ở những nhà đầu tư cá nhân “chân ướt, chân ráo” bước vào thị trường?
Nguyên nhân và giải pháp đằng sau tâm lý đầu tư chứng khoán
Tâm lý đầu tư chứng khoán là một chủ đề được quan tâm rất nhiều trong lĩnh vực đầu tư tài chính. Tâm lý đầu tư chứng khoán là tình trạng cảm xúc của các nhà đầu tư khi đưa ra quyết định đầu tư, và nó có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đến hiệu quả của việc đầu tư. Dưới đây là một số nguyên nhân và giải pháp đằng sau tâm lý đầu tư chứng khoán:
Các nguyên nhân dẫn đến vấn đề tâm lý khi đầu tư
Có 3 nguyên nhân chính dẫn tới vấn đề này, thứ nhất là do nhà đầu tư mang tư duy của đám đông.
Những suy nghĩ kiểu đám đông khi nhà đầu tư mua bán theo người khác, thấy đám đông tung hô mua cổ phiếu nào thì mình cũng mua, thấy mọi người bán tháo là cũng bán sạch, bám theo tin tức trên mạng để đầu tư, khi thị trường giảm thì đổ lỗi cho thị trường đã bị thao túng, tự cho rằng các chỉ số đẹp được tạo ra để các “cá mập” bán ra lượng lớn cổ phiếu. Mặc dù lối tư duy này có 2 điểm đúng trong suốt chu kỳ thị trường là đỉnh và đáy. Nhưng đó không phải tư duy của các nhà đầu tư chuyên nghiệp.
Trên thực tế, không phải các nhà đầu tư thành công trên thị trường không chú ý đến việc người khác nghĩ gì hay hành động gì. Họ đầu tư theo các nguyên lý thị trường, hầu hết các biến động giá nhỏ chỉ làm nhiễu loạn tâm lý mà không phải thông tin chính xác cơ bản.
Nguyên nhân thứ hai là do các nhà đầu tư mới thiếu kiến thức và kỹ năng đầu tư chuyên môn. Họ xem sàn giao dịch chứng khoán như sòng bạc, mang trong mình những ảo tưởng về khả năng của mình. Các nhà đầu tư này nhìn nhận mọi vấn đề khá đơn giản, xem thường những nhà đầu tư kỳ cựu và thậm chí còn nghĩ mình sinh ra để đầu tư… cho tới khi thấm đòn lần 1 hay lần 2.
Cuối cùng khi đã cố gắng phán đoán thị trường thì lại áp dụng những công thức do mình nghĩ ra xuất phát từ những quan sát hay những gì mình đọc được mà thường là nó quá thô sơ và xác suất tin cậy thấp.
Vậy giải pháp khắc phục là gì?
Đầu tiên, HÃY TUÂN THEO XU HƯỚNG và không chống lại thị trường. Xác định thị trường đang trong xu hướng nào? Tăng, giảm hay đi ngang để đưa ra những quyết định chính xác. Khi đã xác định được xu hướng chính của thị trường, biến động nhỏ sẽ không khiến tâm lý bạn bị ảnh hưởng.
Thứ hai, THAM KHẢO THÔNG TIN MỘT CÁCH SÁNG SUỐT. Không phải tin tức nào cũng chính xác, uy tín và phản ánh đúng tình hình thị trường. Hãy chọn lọc thông tin, tỏ ra nghi ngờ đối với tin tốt và tin xấu khi chỉ số lên hay xuống.
Cuối cùng, QUẢN TRỊ RỦI RO một cách hiệu quả. Bên cạnh việc phân tích và nhận diện thị trường chứng khoán, quản trị rủi ro và tuân thủ theo các chiến lược đề ra là điều cần thiết
Ngoài ra còn có một số giải pháp hữu hiệu khác:
- Đặt mục tiêu đầu tư rõ ràng: Các nhà đầu tư nên xác định được mục tiêu đầu tư của mình và đầu tư vào các cổ phiếu phù hợp với mục tiêu đó. Nên đưa ra các quyết định đầu tư bằng cách đánh giá các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp, sức khỏe tài chính và các tiềm năng tăng trưởng.
- Thường xuyên cập nhật thông tin: Các nhà đầu tư nên thường xuyên cập nhật thông tin về doanh nghiệp và thị trường để đưa ra các quyết định đầu tư chính xác. Điều này giúp họ tránh được tâm lý đàn áp và giảm thiểu rủi ro khi đầu tư vào cổ phiếu.
- Sử dụng các công cụ phân tích: Các nhà đầu tư cần sử dụng các công cụ phân tích kỹ thuật và phân tích cơ bản để đưa ra các quyết định đầu tư chính xác hơn. Các công cụ phân tích giúp cho các nhà đầu tư hiểu rõ hơn về tình hình của doanh nghiệp và thị trường, từ đó đưa ra các quyết định đầu tư có tính toán và đánh giá cao.
- Lập kế hoạch đầu tư: Các nhà đầu tư cần lập kế hoạch đầu tư rõ ràng và tuân thủ kế hoạch đó. Kế hoạch đầu tư cần được cập nhật thường xuyên và đánh giá lại thị trường để điều chỉnh các quyết định đầu tư khi cần thiết. Việc lập kế hoạch giúp ngăn chặn tâm lý tham lam và sợ hãi, giúp cho các nhà đầu tư có một kế hoạch chi tiết và rõ ràng để thực hiện các quyết định đầu tư.
Tổng kết
Tâm lý đầu tư chứng khoán là một vấn đề quan trọng trong lĩnh vực đầu tư tài chính. Nhà đầu tư thường có xu hướng bị ảnh hưởng bởi các cảm xúc như tham lam, sợ hãi, lo lắng hoặc hi vọng. Tâm lý này có thể dẫn đến các quyết định đầu tư không đúng, đưa ra quyết định theo cảm tính và làm giảm lợi nhuận hoặc tăng rủi ro đầu tư.
Để giải quyết vấn đề này, các nhà đầu tư cần đặt mục tiêu đầu tư rõ ràng, lập kế hoạch đầu tư và sử dụng các công cụ phân tích để đưa ra các quyết định đầu tư chính xác. Các nhà đầu tư cũng nên thường xuyên cập nhật thông tin về doanh nghiệp và thị trường để tránh tâm lý đàn áp và giảm thiểu rủi ro đầu tư.
